5 grudnia 2019 r. czeka nas osobliwa zmiana sposobu wyrokowania przez sądy karne. Polega na wprowadzeniu do przepisów Kodeksu Postępowania Karnego sposobu wydawania orzeczeń przy użyciu urzędowego formularza. Dzieli się on na rubryki obejmujące:
- ustalenie faktów fakty z podziałem na fakty uznane za udowodnione i nieudowodnione;
- dowody na podstawie których ustalono dany fakt oraz te, które sąd uznał za niewiarygodne lub niemające znaczenia dla ustalenia faktów;
- podstawę prawną wyroku;
- wymiar kary;
- pozostałe rozstrzygnięcia z wyroku;
- koszty.
Formularz do każdego wyroku
Ten sposób wyrokowania dotyczyć ma wyroków sądów I instancji, w tym nakazowego i łącznego, wyroku w postępowaniu o wznowienie postępowania, wyroku w postępowaniu dotyczącym odszkodowania za niesłuszne skazania lub tymczasowe aresztowanie, a także wyroku wydanego na skutek wniesionej apelacji.
Będzie miał zastosowanie nie tylko do wyroków skazujących, ale również do uniewinnień, wyroków warunkowo umarzających postępowanie oraz umarzających postępowanie.
Odrębne formularze wyroków sądów apelacyjnych składać będą się z 7 części, w tym:
- wstępnej – określającej kto wniósł środek zaskarżenia;
- wskazującej fakty uznane za udowodnione, nieudowodnione oraz uwzględnione i nieuwzględnione dowody;
- informującej o stanowisku sądu odwoławczego wobec podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków;
- określającej okoliczności uwzględnione przez sąd z urzędu;
- rozstrzygającej.
Założeniem towarzyszącym wprowadzeniu formularzy wyroków jest przede wszystkim zwięzłe formułowanie uzasadnień orzeczeń i unikanie wielostronicowych sążnistych wywodów składu orzekającego. Ułatwić to ma zaproponowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości tabelaryczna budowa nakładająca na sąd ilościowe rygory w zakresie treści orzeczenia.
Tyle nowości, co wątpliwości…
Jednak właśnie ten zamiar budzi szereg wątpliwości po stronie praktyków. Wskazuje się przede wszystkim na to, że zaproponowana forma nie pozwala na prześledzenie toku myślowego sądu I instancji. Tymczasem to analiza tego wywodu często waży o ostatecznej decyzji o wniesieniu apelacji, a następnie ocenie zaskarżonego wyroku przez sąd odwoławczy pod kątem konieczności jego ewentualnej zmiany lub uchylenia.
Przede wszystkim jednak zaznacza się, że przyjęta struktura formularzy nie uwzględnia takich indywidualnych kwestii indywidualnej sprawy karnej, jak jej zawiłość, liczba i rodzaj przeprowadzanych zgromadzonych dowodów oraz oskarżonych.
Co w przypadku wyroku bez formularza…?
Co ciekawe, nowe przepisy nie przewidują sankcji za wydanie wyroku, który nie dochowuje formy przyjętego formularza. Wydaje się jednak, że rozstrzygnięcie zawierające wszystkie elementy treściowe wymagane przepisami Kodeksu Postępowania Karnego, wydane w dotychczasowej postaci tj. pozbawionej struktury formularza nie powinno spotkać się z zarzutem uznania za wyrok nieistniejący lub powodujący nieważności postępowania, w którym został wydany.
