W dzisiejszym artykule spróbuję przybliżyć Wam instytucję dobrowolnego poddania się odpowiedzialności w prawie karnym skarbowym. Jest to instytucja, z której może skorzystać sprawca przestępstwa skarbowego.
CZYM JEST PRZESTĘPSTWO I WYKROCZENIE SKARBOWE?
Słowem wstępu, przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony przez Kodeks karny skarbowy pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. Natomiast wykroczeniem będzie czyn zabroniony pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeśli kwota m.in. uszczuplenia nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w czasie jego popełnienia. Zatem, rozróżnienie między przestępstwem a wykroczeniem dokonane zostało w sposób czysto ekonomiczny.
Odpowiedzialności karnej za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe podlega ten, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę (w tym przypadku kks) w czasie jego popełnienia.
Proste? Proste!
DOBROWOLNE PODDANIE SIĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI
W postępowaniu prowadzonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego (a zatem: naczelnika urzędu celno-skarbowego lub Szefa Krajowej Administracji Skarbowej), zanim wniesiono akt oskarżenia, sprawca przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może zgłosić wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.
W tym trybie do zakończenia postępowania (skazania) dochodzi za zgodą sprawcy, w ramach swoistych „negocjacji” z organem, które co do zasady sprowadzają się do uzgodnienia wymiaru kary. Skraca to znacznie okres niepewności osoby dopuszczającej się przestępstwa lub wykroczenia skarbowego co do rozstrzygnięcia w sprawie oraz pozwala przyspieszyć procedowanie w przedmiocie stwierdzenia jego odpowiedzialności. Pozwala to również na odstąpienie od postępowania wykonawczego.
Ponadto, co z pewnością jest największą korzyścią płynącą z tej wyjątkowej procedury, uwzględnienie wniosku nie pociąga za sobą skazania i kary w powszechnym rozumieniu. Orzeczenie w przedmiocie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności jest równoznaczne z zaistnieniem stanu powagi rzeczy osądzonej, jednakże pomimo, iż zapada w formie wyroku, nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego, a uiszczona tytułem grzywny kwota nie stanowi realizacji przesłanki recydywy skarbowej.
KIEDY MOŻNA Z TEGO SKORZYSTAĆ?
Składając wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności należy jednak spełnić ustawowe przesłanki, które sprowadzają się do tego, że obligatoryjne jest łączne uiszczenie:
– należności publicznoprawnej, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności (chyba, że do chwili zgłoszenia wniosku ta wymagalna należność została w całości uiszczona);
– tytułem kary grzywny kwoty odpowiadającej co najmniej jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia, a za wykroczenie skarbowe – kwoty odpowiadającej co najmniej jednej dziesiątej tego wynagrodzenia;
– co najmniej zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania.
Ponadto, jeżeli za czyn zabroniony, w związku z którym toczy się postępowanie, przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie przepadku przedmiotów, sprawca składając wniosek jest obowiązany wyrazić zgodę na ich przepadek lub uiścić ich równowartość pieniężną.
CO I JAK?
Sprawca występuje do sądu z wnioskiem o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności samodzielnie. Czas na złożenie wniosku upływa z końcem postępowania przygotowawczego, kiedy to następuje wniesienie aktu oskarżenia.
Termin na złożenie wniosku ma charakter prekluzyjny, a zatem złożony po terminie nie wywołuje skutków procesowych, które ustawa wiąże z jego złożeniem. Termin ten nie podlega przywróceniu.
Co szczególnie istotne, przed pierwszym przesłuchaniem organ jest obowiązany pouczyć sprawcę o prawie złożenia takiego wniosku (a więc do pouczenia powinno dojść pomiędzy ogłoszeniem zarzutów a przystąpieniem do przesłuchania ).
Pouczenie powinno zostać dokonane na piśmie, co następnie potwierdza własnoręcznym podpisem sprawca.
Co natomiast w sytuacji, kiedy organ nie dokonał wymaganego pouczenia oraz wniósł akt oskarżenia? Otóż, brak pouczenia lub błędne pouczenie nie może wywoływać ujemnych skutków dla strony postępowania. W takiej sytuacji sąd powinien dokonać zwrotu sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego w tym zakresie.
WNIOSEK I CO DALEJ?
Przebieg postępowania sądowego w zakresie rozpoznania wniosku jest również nietypowy. Wniosek nie jest bowiem rozpoznawany przez sąd na rozprawie, lecz na niejawnym posiedzeniu.
Należy również pamiętać o tym, że cofnięcie wniosku nie jest możliwe przed upływem 1 miesiąca od jego złożenia, a także po wniesieniu do sądu przez organ wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne, przy czym w razie cofnięcia wniosku uiszczone przez sprawcę kwoty zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako zabezpieczenie grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania.
Orzeczenie w przedmiocie wniosku zapada w formie wyroku, niemniej przysługuje od niego nie, jak wydawać by się mogło, apelacja do sądu wyższej instancji, lecz zażalenie do organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego.
Czy warto skorzystać z omawianego środka? Cóż, oferta ustawodawcy w tym wypadku niesie wymierne korzyści zarówno dla „fiskusa”, jak i sprawcy. Fiskus uzyska zaspokojenie w zakresie poniesionego wskutek przestępstwa lub wykroczenia skarbowego uszczerbku, sprawca pozostanie natomiast podmiotem w świetle prawa niekaranym, a zatem nie dotkną go liczne negatywne konsekwencje związane z wpisem w KRK. Propozycja z pewnością warta jest rozważenia.
