Autor: Dominika Ciaputa

Separacja – kiedy można jej żądać oraz jakie ma skutki

Do orzeczenia separacji konieczne jest by między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. O zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego można mówić wtedy gdy pomiędzy małżonkami doszło do zerwania więzi duchowej, ekonomicznej oraz fizycznej. Dokładnie takie same przesłanki muszą zostać spełnione by doszło do rozwodu, jednak w przypadku rozwodu konieczne jest by rozkład pożycia małżeńskiego miał charakter trwały. W przypadku separacji przesłanka trwałości nie musi zostać spełniona. Celem separacji jest pojednanie małżonków, to czas na przemyślenie decyzji o rozwodzie i podjęcie świadomej decyzji o rozstaniu.

Przeszkody w orzeczeniu separacji

Może zdarzyć się sytuacja gdy pomimo zerwania więzi duchowej, ekonomicznej i fizycznej orzeczenie separacji będzie niedopuszczalne. Będzie to miało miejsce w dwóch przypadkach:

  • jeżeli wskutek separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków,
  • jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego np. gdy jeden z małżonków z powodu choroby potrzebuje pomocy.

Separacja na zgodny wniosek stron? To możliwe!

Jeżeli małżonkowie są zgodni co do orzeczenia separacji Sąd wydaje postanowienie o orzeczeniu separacji. Postępowanie takie toczy się w trybie nieprocesowym na wniosek jednego z małżonków. Drugi z małżonków w odpowiedzi na wniosek o orzeczenie separacji powinien również zażądać orzeczenia separacji na zgodny wniosek stron. Sąd pomimo zgodnego stanowiska stron będzie badał czy doszło do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego oraz czy nie zaistniała jedna z przeszkód do orzeczenia separacji.

A co z winą ?

W przypadku prowadzenia postępowania w trybie procesowym Sąd może uznać jednego małżonka winnym separacji. Oczywiście możliwa jest sytuacja gdy żadne z małżonków nie jest winne albo winnymi są oboje. Wszystko zależy od konkretnej sytuacji i żądań małżonków wyrażonych w pozwie oraz odpowiedzi na pozew.

Skutki orzeczenia separacji

W czasie separacji nie można zawrzeć nowego małżeństwa. Małżonkowie nadal zobowiązani są do wzajemnej pomocy. Ustaje jednak obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Co ważne, pomiędzy małżonkami powstaje ustrój rozdzielności majątkowej.

Zmiana nazwiska po rozwodzie – nadchodzą ważne zmiany

Do pierwszego czytania skierowany został rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Projekt zakłada wydłużenie terminu na złożenie przez rozwiedzionego małżonka oświadczenia o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa do 12 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia rozwodowego. Obecnie termin ten wynosi 3 miesiące.

Oświadczenie małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa, obecnie musi być złożone osobiście przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem w terminie 3 miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodowego. Termin ten nie może być przedłużony.  W uzasadnieniu projektu wskazano, że prawomocne wyroki rozwodowe nie zawsze w terminie 3 miesięcy od ich uprawomocnienia się są doręczane do Urzędu Stanu Cywilnego, przez co zainteresowani muszą korzystać z bardziej wymagającego i dłuższego trybu administracyjnej zmiany nazwiska. W uzasadnieniu wskazano również, że emocje związane z trwającym postępowaniem sprawiają, że nie każdy z małżonków jest gotowy w tym terminie do stawienia się osobiście przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w celu złożenia oświadczenia o powrocie do nazwiska.

Przepisy wejdą w życie 3 miesiące od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej

Władza rodzicielska to ogół praw i obowiązków względem dziecka. Oznacza stosunek prawny, którego stronami są rodzice i dzieci. Władza rodzicielska powstaje z chwilą narodzin dziecka i trwa aż do osiągnięcia przez niego pełnoletności. Przepisy prawa przewidują jednak możliwość pozbawienia władzy rodzicielskiej jednego bądź obojga rodziców w ściśle określonych sytuacjach.

Przesłanki pozbawienia władzy rodzicielskiej

Do pozbawienia władzy rodzicielskiej konieczne jest zaistnienie jednej z trzech przesłanek. Brak wystąpienia którejkolwiek z nich uniemożliwi wydanie przez Sąd orzeczenia. Przesłankami tymi są:

  • trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej,
  • nadużywanie władzy rodzicielskiej,
  • rażące zaniedbywanie obowiązków przez rodziców.

Trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej

Trwała przeszkoda musi istnieć przez dłuższy czas. Wśród przykładów wyróżnić należy:

  • umieszczenie rodzica w zakładzie karnym,
  • ciężka i długotrwała choroba,
  • wyjazd rodzica za granicę,
  • zaginięcie rodzica.

Nadużywanie władzy rodzicielskiej

Do nadużywania władzy rodzicielskiej dochodzi w sytuacjach, gdy postępowanie rodzica wywiera destrukcyjny wpływ na proces wychowania i rozwoju psychicznego dziecka. Do nadużywania władzy rodzicielskiej dochodzić będzie m.in. w sytuacji:

  • nakłaniania dziecka do popełnienia przestępstwa,
  • zmuszania dziecka do pracy,
  • karcenia dziecka,
  • wszczynania awantur przez rodzica.

Rażące zaniedbywanie obowiązków przez rodziców  

Kolejną z przesłanek pozbawienia władzy rodzicielskiej jest rażące zaniedbywanie obowiązków przez rodziców. Rażące zaniedbywania to zaniedbania poważne oraz istotne. Wśród nich wyróżnić można:

  • porzucenie dziecka,
  • zaniechanie zaprowadzania dziecka do szkoły,
  • brak reakcji rodzica na popełnienie przez dziecka przestępstwa,
  • zaniedbywanie dziecka,
  • zabójstwo matki dziecka przez jego ojca.

Jeżeli zaniedbanie nie będzie miało charakteru rażącego wówczas uzasadnione jest wydanie zarządzeń ograniczających władzę rodzicielską.

Gdzie złożyć wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej?

Wniosek należy złożyć do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka, którego postępowanie dotyczy, a w braku miejsca zamieszkania do sądu miejsca pobytu dziecka.

Kto może wystąpić z wnioskiem o pozbawienie władzy rodzicielskiej i ile to kosztuje?

Z wnioskiem może wystąpić każdy z rodziców. We wniosku należy wskazać jako uczestnika rodzica, który ma zostać pozbawiony władzy rodzicielskiej oraz małoletniego. We wniosku należy również szczegółowo określić żądanie pozbawienia władzy rodzicielskiej rodzica i dokładnie je uzasadnić. Konieczne jest opisanie sytuacji, które uzasadniają wydanie orzeczenia. Do wniosku należy dołączyć dowody potwierdzające żądanie oraz oryginał odpisu aktu urodzenia dziecka. Opłata sądowa od wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej to 100 zł, którą należy wpłacić na rachunek bankowy sądu do którego składany jest wniosek lub poprzez naklejenie na wniosek znaków opłaty sądowej.

Kontakty dziadków z wnukami

Niejednokrotnie rozpad małżeństwa prowadzi do ograniczenia kontaktów dziadków z wnukami – utrudniane są im kontakty telefoniczne a nawet zabraniane są odwiedziny. Dziecko staje się narzędziem w walce pomiędzy małżonkami. Czy w takiej sytuacji dziadkowie mogą uregulować kontakty z wnukami? Na szczęście przepisy prawa przewidują regulacje pozwalające na ustalenie kontaktów dziadków z wnukami i utrzymanie międzypokoleniowej więzi.

Wniosek o ustalenie kontaktów dziadków z wnukami

Dziadkowie w celu uregulowania kontaktów z wnukami mogą złożyć wniosek o ustalenie kontaktów. We wniosku należy szczegółowo określić jakich kontaktów domagają się dziadkowie. W zależności od relacji i więzi jaka łączy dziadków z wnukami mogą one polegać na kilkudniowych spotkaniach w miesiącu poza miejscem zamieszkania bądź w miejscu zamieszkania małoletnich. W niektórych sytuacjach żądanie może dotyczyć kontaktów telefonicznych, w tym godzin oraz częstotliwości prowadzenia rozmów telefonicznych. Ważne, by we wniosku szczegółowo określić zakres, sposób oraz godziny kontaktów. Wniosek powinien zostać również uzasadniony – najlepiej opisać sytuacje w której znaleźli się dziadkowie, wskazać jak wyglądały kontakty wcześniej, jak obecnie, co spowodowało, że kontakty odbywają się rzadziej.

Czy wystarczy samo pokrewieństwo ?

Samo pokrewieństwo nie wystarczy by wniosek o kontakty został uwzględniony przez Sąd. Istotny jest przede wszystkim pozytywny wpływ dziadków na wnuki, który przejawiać się może w wychowaniu oraz kształtowaniu dobrych wzorców u małoletnich. Jednocześnie dziadkowie powinni swoim zachowaniem wspomagać rodziców w prawidłowym wychowaniu dziecka, dlatego silny konflikt dziadków z rodzicami małoletniego i jednoczesne podważanie ich autorytetu przez dziadków, może stanowić przeszkodę w uregulowaniu kontaktów.

Gdzie można złożyć wniosek i ile to kosztuje?

Wniosek o ustalenie kontaktów z wnukami składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnuków. Opłata od wniosku wynosi 100 zł, którą należy wnieść na rachunek bankowy sądu rejonowego do którego składany jest wniosek. Dowód takiej opłaty stanowi załącznik do wniosku.

Kto jest stroną postępowania?

We wniosku konieczne jest oznaczenie stron postępowania. Wnioskodawcami będą dziadkowie a uczestnikami wnuki oraz ich rodzice.

Czy sprawa w sądzie to jedyne wyjście ?

Przed złożeniem wniosku do sądu warto próbować rozwiązać spór polubownie. Jeżeli jednak dojście do porozumienia nie jest możliwe, konieczne będzie postępowanie sądowe.