Ta kara jest za wysoka!

Kara umowna jest jednym ze sposobów zabezpieczenia prawidłowego wykonania umów, często stosowanym zwłaszcza w umowach między przedsiębiorcami. Zdarza się jednak, że jej wysokość – mimo zgodnego określenia jej przez strony w umowie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy – jest zbyt wysoka w stosunku do niewykonanej części umowy. Czy można jakoś zmniejszyć wysokość tej kary?

Często jest tak, że – mimo starań, nakładów i sił – z jakichś przyczyn przedsiębiorca nie jest w stanie wykonać umowy, w której treści na wypadek jej niewykonania lub opóźnienia w wykonaniu zastrzeżono kary umowne. Zgodnie z art. 483 §1 Kodeksu cywilnego Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Nierzadko do kancelarii przychodzą klienci z problemem polegającym na tym, że naliczenie kary umownej przez drugą stronę umowy w zasadzie jest działaniem prawidłowym, ale kara – z różnych względów – wydaje się być za wysoka. Po otrzymaniu pozwu zwracają się zatem z fundamentalnym pytaniem: czy można coś z tym zrobić?

Od razu spieszę z odpowiedzią – prawo stwarza taką możliwość. Oczywiście, kiedy klient przychodzi z podobnym problemem,  zawsze w pierwszej kolejności analizujemy, czy nie można zrobić czegoś, co doprowadziłoby do oddalenia powództwa w całości (przesłanki wskazujące, że naliczenie kary umownej jest niezasadne czy wykorzystanie innych instytucje prawa cywilnego, jak np. przedawnienie). Jeśli to się jednak nie sprawdza, pozostaje jedna możliwość – miarkowanie kary umownej.

Zgodnie z art. 484 §2 Kodeksu cywilnego, Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Kiedy już nie pozostaje nic innego, sąd może karę umowną (generalnie zasadną) obniżyć kwotowo.

Jak wynika z dosłownego brzmienia przepisu, przesłanki są dwie – obie nieostre i do pewnego stopnia uznaniowe. Czymże jest bowiem „znaczna” część, w której musi zostać wykonane zobowiązanie? Czym jest „rażące wygórowanie” kary umownej?

Nie ma na powyższe pytania prostej i jednoznacznej odpowiedzi. Każda sprawa jest rozpoznawana indywidualnie i naszym zadaniem jest przekonać sąd, że akurat w tej sprawie doszło do wykonania zobowiązania „w znacznej mierze” czy że określona przez strony w umowie (nawet jeśli uczyniły to zgodnie) kara umowna jest „rażąco wygórowana”.

Jeśli chodzi o ocenę wykonania zobowiązania w znacznej części, to największe znaczenie ma to, w jakim zakresie został zaspokojony istotny interes wierzyciela, z którym to interesem związano zastrzeżenie kary umownej. Zupełnie inaczej bowiem np. w procesie budowlanym należy ocenić niewykonanie takiej części budowli, która np. uniemożliwia kolejnemu przedsiębiorcy dokonywanie dalej idących prac, a inaczej niewykonanie jakichś niewielkich, mało istotnych zadań, które tak naprawdę nie mają dużego wpływu np. na datę oddania budynku do użytku czy na proces budowlany.

W odniesieniu do miarkowania kary umownej z uwagi na jej rażące wygórowanie sądy wskazywały dotychczas między innymi na porównanie wysokości kary z poniesioną przez kontrahenta szkodą (mimo że generalnie kara umowna jest niezależna od wysokości szkody), porównanie wysokości kary z wysokością odszkodowania, jaką musiałby zapłacić kontrahent na zasadach ogólnych, czy porównanie wysokości kary z wartością spełnionego z opóźnieniem świadczenia.

Ważnym jest, żeby pamiętać, że zastosowanie tych przesłanek nie następuje automatycznie, nawet jeśli wymienione wyżej okoliczności wystąpią w sprawie. Dzieje się tak dlatego, że miarkowanie kary umownej jest instytucją, z której sądy korzystają wyjątkowo, a samo jej zastosowanie (oraz skala zmniejszenia kary umownej) w dużej mierze pozostawione jest uznaniu sędziowskiemu.

To zatem naszą rolą jest spowodować, aby akurat w sprawie naszego klienta sądy postanowiły z tej instytucji skorzystać.

 

 

UdostępnijShare on LinkedInShare on Facebook
(Visited 51 times, 1 visits today)