Rozstanie rodziców to trudne doświadczenie, które wymaga podjęcia szeregu decyzji dotyczących opieki nad dzieckiem. W końcu to rodzice się rozstają, a nie dzieci. Coraz częściej w takich sytuacjach stosuje się opiekę naprzemienną, która pozwala obojgu rodzicom na aktywne uczestniczenie w wychowaniu dziecka. W tym artykule postaram się wyjaśnić czym jest opieka naprzemienna, a także jakie są jej zalety, ale również związane z nią wyzwania.
Czym jest opieka naprzemienna?
Opieka naprzemienna oznacza, że dziecko spędza taką samą lub porównywalną ilość czasu z każdym z rodziców po ich rozstaniu. Może to być przykładowo system tygodniowy, w którym dziecko spędza tydzień u jednego, tydzień u drugiego rodzica. Możliwa jest niezliczona ilość kombinacji, kluczowe jest jednak dostosowanie systemu do potrzeb i wieku dziecka, zapewnienie mu stabilności i harmonii mimo zmiany miejsca zamieszkania.
Zalety opieki naprzemiennej
- sprawiedliwy podział obowiązków – oboje rodzice mają szansę w równym stopniu uczestniczyć w wychowaniu dziecka, nie dochodzi zatem do sytuacji, w której jeden z rodziców staje się rodzicem „rozrywkowym”, spędzający z dzieckiem weekend, który zapełnia mu atrakcjami, nie stawiając żadnych wymagań, stawiając drugiego rodzica w roli wymagającego strażnika,
- zachowanie silnej więzi z obojgiem rodziców – dziecko nie traci kontaktu ani z mamą, ani z tatą, spędza bowiem z nimi (chociaż oddzielnie) taką samą ilość czasu, co wspiera jego rozwój emocjonalny,
- brak „życia na walizkach” – u każdego z rodziców dziecko ma (a przynajmniej powinno mieć) swoje własne miejsce, ubrania, zabawki, nie ma zatem potrzeby przygotowywania dziecka na kontakty, pakowania walizek, w takim systemie dziecko w każdym momencie, w zasadzie tak jak stoi może płynnie przechodzić z jednego miejsca zamieszkania, do drugiego,
- mniejsze ryzyko konfliktów – rodzice dzielą obowiązku w równy stopniu, co pozwala na uniknięcie napięć związanych np. z alimentacją czy podejmowaniem decyzji dotyczących dziecka,
- lepszy rozwój emocjonalny dziecka – badania wskazują, że przy dobrze funkcjonującym systemie opieki naprzemiennej, w której nie dochodzi do spięć i konfliktów między rodzicami niewątpliwie będzie miało pozytywny wpływ na rozwój emocjonalny dziecka
Wyzwania i trudności
Choć opieka naprzemienna ma wiele zalet, wiąże się ona z pewnymi wyzwaniami:
- komunikacja między rodzicami – w zasadzie od tego powinnam chyba zacząć – skuteczna współpraca rodziców jest kluczowa, a w mojej opinii wręcz niezbędne, aby w ogóle można było myśleć o opiece naprzemiennej, konflikt między rodzicami nie tylko mogą utrudnić, ale wręcz uniemożliwić adaptację dziecka do nowej sytuacji,
- organizacja logistyczna – opieka naprzemienna najlepiej sprawdza się w sytuacjach, kiedy rodzice mieszkają od siebie w niewielkiej odległości, dzięki temu dziecko nie zmienia swojego codziennego środowiska (np. kolegów z podwórka), konieczność bowiem częstych zmian miejsca pobytu dziecka może być dla niego trudna i wymaga bardzo dobrej organizacji,
- stabilność emocjonalna dziecka – nie każde dziecko dobrze odnajduje się w systemie naprzemiennym, ważne jest dostosowanie modelu opieki do jego potrzeb, wieku i charakteru, ale nic na siłę, musimy bowiem pamiętać, że nie zawsze to co nam wydaje się najlepsze, jest również najlepsze dla dziecka
Jak skutecznie wdrożyć opiekę naprzemienną?
- ustalić jasny plan – określenie harmonogramu opieki i zasad działania pomoże uniknąć nieporozumień,
- zadbać o dobrą komunikację – regularne rozmowy rodziców o potrzebach i rozwoju dziecka są kluczowe dla jego dobra,
- wspólny front – rodzice powinni w kluczowych kwestiach przedstawiać wspólne stanowisko, należy unikać sytuacji „ale tata pozwolił, ale mama pozwoliła”
- utrzymać stabilność – dziecko powinno mieć stałe rytuały i podobne zasady w obu domach, aby czuło się bezpiecznie i komfortowo,
- uwzględnić zdanie dziecka – w zależności od wieku i dojrzałości dziecka warto zapytać dziecko, jak zapatruje się na taki system opieki,
- elastyczność – niejednokrotnie trzeba dostosować plan do zmieniających się okoliczności i potrzeb dziecka
Opieka naprzemienna może być korzystnym rozwiązaniem zarówno dla dziecka, jak i rodziców, jeśli jest dobrze zaplanowana i realizowana w atmosferze współpracy. Kluczowe znaczenie ma stabilność, otwarta komunikacja i uwzględnianie potrzeb dziecka. Każda sytuacja jest inna, dlatego model opieki należy dostosować do indywidualnych warunków, pamiętając, iż zawsze najważniejsze jest dobro dziecka.
